Steeds meer bedrijven vertrekken uit China

Hoe aantrekkelijk is de fabriek van de wereld nog?

 

Lange tijd was China dé ideale locatie voor Europese bedrijven die hun productie geheel of gedeeltelijk wilden offshoren. In de afgelopen jaren heeft de ‘fabriek van de wereld’ veel van haar populariteit verloren. Steeds meer Europese bedrijven geven te kennen dat zij nadenken over reshoring en nearshoring van productielijnen. Deze ontwikkeling is in een stroomversnelling gekomen door de covidpandemie en de wijze waarop China die heeft aangepakt. Hoe aantrekkelijk is de fabriek van de wereld eigenlijk nog?

De belangrijkste overweging om te gaan offshoren in China is altijd geweest dat produceren daar veel goedkoper is. Of het nog steeds veel goedkoper is, is inmiddels zeer de vraag. Twintig jaar geleden was China nog een lagelonenland, maar dat is het al geruime tijd niet meer. Ook het voordeel van goedkopere grondstoffen is veel kleiner geworden. Voeg daarbij de sterk toegenomen transportkosten en het is duidelijk dat de rekensom niet meer vanzelfsprekend tot de gewenste gunstige uitkomst leidt.

Verslechterd politiek klimaat
Financiële overwegingen wegen bij offshoring het zwaarst, maar andere overwegingen spelen ook een rol. Het politieke klimaat in China is in de loop der jaren sterk verslechterd, zeggen bijvoorbeeld veel ondernemers en expats. Sinds Xi Jinping in 2013 president werd, heeft de Communistische Partij van China haar grip op de maatschappij verstevigd. Met als voelbare gevolgen: meer controle, meer onderdrukking, toenemend nationalisme en een onvriendelijker wordende houding ten opzichte van buitenlanders. Een heel andere factor die medebepalend is voor het leefklimaat is de slechte luchtkwaliteit in Chinese industriesteden. Smog is er nog altijd een vertrouwd, vervelend verschijnsel.

Gamechanger: de covidpandemie
Het is al gezegd: de discussie over offshoring en reshoring is urgent geworden door de covidpandemie. Het zerocovidbeleid waarmee de Chinese overheid de pandemie te lijf ging, greep zeer diep in het leven van mensen in. Hele wijken werden afgesloten, er werd massaal getest en mensen moesten binnenblijven. In Shanghai was het in de eerste weken van de lockdown bijvoorbeeld onmogelijk om eten of water in te kopen, doordat de winkels gesloten waren. Ook voor (productie)bedrijven had de pandemie grote gevolgen. Tijdens de lockdown waren veel fabrieken gesloten. Andere fabrieken draaiden op halve kracht. Reisbeperkingen zorgden voor vertraging van leveringen en transporten. De wijze waarop de overheid de lockdown in Shanghai heeft aangepakt, heeft het vertrouwen bij buitenlandse ondernemers ernstig geschaad.

Hoe gaat China verder na het zerocovidbeleid?
Inmiddels heeft de Chinese regering het zerocovidbeleid vaarwel gezegd. Zij heeft dit gedaan onder druk van de toenemende binnenlandse protesten en de afnemende groei van de Chinese economie. Bij buitenlandse bedrijven zijn de zorgen daarmee echter niet verdwenen. Zo zijn niet alle beperkende maatregelen opgeheven. Om toegang te krijgen tot scholen en ziekenhuizen is nog steeds een PCR-test nodig. In regio’s die als ‘hoogrisicogebieden’ worden aangemerkt, mogen volgens de nieuwe richtlijnen nog steeds lockdowns toegepast worden. Wel zullen die lockdowns dan in principe minder ingrijpend zijn en minder lang duren. Ondertussen heeft de buitenwacht echter geen zicht op de omvang van de huidige besmettingsgolf. Wat als die veel groter blijkt te zijn dan de Chinese regering heeft verwacht?

Risico verminderen: reshoring en nearshoring
In deze situatie is het geen wonder dat Europese bedrijven met productielocaties in China hun positie heroverwegen. Lange tijd was China een land dat zekerheid bood: de situatie was stabiel en het regeringsbeleid was voorspelbaar. Nu is dat veranderd. Nog eens een strikte lockdown meemaken? Dat is een schrikbeeld waar bedrijven niet aan moeten denken. Voor de productie volledig afhankelijk zijn van China? Ook dat is een no-go. Met de afhankelijkheid van het Russische gas hebben we in Europa ons lesje wel geleerd. Sommige bedrijven besluiten om de gehele productie terug naar de thuisbasis te halen. Andere bedrijven zien meer in het spreiden van hun risico’s. Zij richten naast hun Chinese productieketen een parallelle productieketen in. Nearshoring – in de nabijheid van het moederbedrijf en binnen Europa – kan dan een interessante optie zijn. De EU heeft meer oog voor de economische belangen van Europese bedrijven en stemt intern – voor burgers en bedrijven zichtbaar – af over bijvoorbeeld het covidbeleid. Daar komt bij dat dicht bij huis ook economische voordelen te behalen zijn: lagere transportkosten plus topprestaties van uitstekend opgeleide en zeer gemotiveerde werknemers.

Reshoring, offshoring en nearshoring: wat vindt u ervan?
Een geschikte productielocatie vinden is tegenwoordig niet gemakkelijk. Er zijn tal van factoren om rekening mee te houden. Om er enkele te noemen: gewapende conflicten, verschillende politieke systemen en culturen, specifieke nationale wetten en regels, de kosten van arbeid en transport en het beleid ten aanzien van pandemieën en andere gezondheidsrisico’s. We zijn heel benieuwd welke regio voor u en uw bedrijf op dit moment het aantrekkelijkst is. Daarom hebben we een poll samengesteld. Zou u uw mening kenbaar willen maken via deze link. Uw medewerking stellen wij zeer op prijs! Ongetwijfeld wilt u graag weten wat collega-ondernemers ervan vinden. In onze volgende nieuwsbrief komen we terug op de uitkomsten van de poll.